بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 319

جفت بودن-در جای خود قرار داشتن

به بیراهه زدن-از بیراهه رفتن-از جاده ی اصلی منحرف شدن
خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف

 

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند

چیز خور کردن-خوراندن سم یا موادی که رمالان و دعانویسان تجویز می کردند

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

رنگ شدن-گول خوردن
خام عقلی-حماقت-دیوانگی

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن
دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

زیر بته عمل آمدن-بی پدر و مادر بودن-بی فرهنگ بودن

زبان گز-چیز تند و تیز

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

تلق و تولوق-صدای ناهنجار

چَپَل-چَپَل کسی که خود را به چیزهای ناشایست آلوده کند-نکبتی

پورت-سر و صدا-داد و فریاد

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

دماغ خشکی-بی مغزی-دیوانگی

 
پر پر کردن گل-کندن و پراکندن برگ های گل
دایی اوغلی-پسر دایی

جا رختی-چوب رختی-چیزی که رخت را به آن می آویزند

چس خوری-خست-بخل

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

 

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

چشمه-نوع-قسم

 

آدم بی‌معنی-آدم بی‌خود

پدر آمرزیده-دعا یا خطابی برای آمرزیده شدن پدر کسی-پدرت

به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

 

خون جگر خوردن-رنج بسیار کشیدن-غم فراوان خوردن

زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

به یک چوب راندن-همه را به یک چشم نگاه کردن

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن
 

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن
ابرو انداختن(ابرو آمدن)

آتش‌پاره-شوخ و شنگ-فرز و چالاک-کرم شبتاب

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

پشتک-پرش از پشت

 

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر
اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

 
زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

بساز-آدم سازگار-صبور

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

توی مخ کردن-به خاطر سپردن-از بر کردن

آرتیست‌بازی-انجام کارهای غیرعادی

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

رو دست بالا آمدن-رقابت کردن-پیشی گرفتن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

بی پرده-رک و صریح-آشکار

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

 

 

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

ته بر کردن-از ته بریدن

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی

با یک دست چند هندوانه برداشتن-در آن واحد چند کار انجام دادن

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

بغداد آباد-شکم سیر

توجیهی-برنامه های توضیحی

خر لنگ خود را به منزل رساندن-با وجود سختی کار را به پایان رساندن

زابرا-از خواب پریده-بد خواب-عصبی
راپرت کردن-گزارش دادن-خبر دادن
خربان-صاحب خر-خرکچی

خالی بستن-چاخان کردن-بلوف زدن

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

دست مریزاد-آفرین !-دستت درد نکند !

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن
خط انداختن-خراش به جا گذاشتن
انگشت به دهان-حیرت‌زده-سرگشته

خرکچی-چارپادار
تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده
پاچه ی کسی را گرفتن-بی جهت و بی مقدمه برکسی آشفتن

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

پیگرد-پی گیری-تعقیب

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

 

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

 

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد
زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

خرحمالی کردن-کار کردن بی اجر و مزد

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

انگشت‌شمار(کم، معدود)

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب
استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

پیاله زدن-می نوشیدن

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)
چار چشم-کسی مه عینک می زند

دلداری دادن-تسلی دادن

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

انگشت روی چیزی گذاشتن-موضوعی را مورد توجه قرار دادن

تپق-گرفتگی زبان

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

جاگرم کردن-در جایی ماندن

پت پتی-موتور سیکلت

به چاک زدن-فرار کردن-جیم شدن

ریش و پشمی به هم زدن-بالغ شدن-صاحب ریش و پشم شدن
دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

چینی بند-چینی بند زن

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

خلاف-جرم

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

در آسمان جستن و در زمین یافتن-چیزی یا کسی مورد علاقه را غیر منتظره یافتن و دیدن

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن

خر آوردن-بدبخت شدن

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

ده مرده حلاج بودن-بسیار زرنگ و کاری بودن

 

دوگلاسی-سبیل نازک قیطانی

حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن
بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
جَرّ-کشمکش دعوا
حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

جُم خوردن-تکان خوردن-برای انجام کاری آماده شدن

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

از بی‌کفنی زنده بودن-بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)

ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

حالا حالاها-مدت دراز

 

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

 

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن

 

پوشک-کهنه ی بچه

بغداد آباد-شکم سیر

 

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند

 

دده سیاه-نوکر-نوکر سیاه

 
جور به جور-نگا. جوراجور
آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف
پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

پرند-حرف بی هوده

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا
تپیدن-به زور و با پر رویی وارد جایی شدن
بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

آرتیست‌بازی(انجام کارهای غیرعادی)
خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن
پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

تل انبار-توده-انباشته

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

پس پناه-جای خلوت در خانه یا کوچه-پستو

آخرین تحویل(قیامت)

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

جایی-مستراح-توالت

پیچ و مهره ی کاری در دست کسی بودن-کاری تنها از عهده ی او بر آمدن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

خوش قواره-خوش اندازه-متناسب

 

استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)

 

 

چاشته بندی-ته بندی

چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن
خونین و مالین-زخمی-خونی شده

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود
حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن

پیشنهاد-طرح

پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

پوزخند-تبسمی از روی تحقیر و استهزاء
خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

آب را گل آلود کردن(برای سود خود کارها را به هم زدن)

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

 

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن
رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن
جا آمدن حال-بهبود یافتن-سرحال آمدن
بار سرکه- ترش ابرو

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

زمین را به آسمان دوختن-گزافه گویی کردن-دروغ های شاخ دار گفتن

 
راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

بنا بودن-قرار بودن

بازداشتی-زندانی موقت

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

تُپ تُپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

 
دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

باب شدن-معمول و رایج شدن

 

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن
چی-چه-چیز
به سر کشیدن-یکباره نوشیدن-بالا انداختن

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن
زبان ریزی کردن-زبان ریختن
بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)
 

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

ارزانی(بخشیدن، دادن)

 

زن ذلیل-مردی که مطیع محض زنش است

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل
باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند
از جگر گذشتن(نامردی کردن)

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

پشه کسی را لگد زدن-با دردی اندک بنای گله و زاری گذاشتن

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

درق دروق-درق درق

 

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

 

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

خون مردگی-حالت مردن خون در زیر پوست-کبودی

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

 

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن
بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

چله ی تابستان-گرمای سخت
پر روده-پرچانه-روده دراز

خر کسی از کرگی دم نداشتن-از حق خود گذشتن-از حرف خود برگشتن

پولکی بودن-عادت داشتن به گرفتن رشوه-بدون پول کاری را انجام ندادن

جیر جیرک-آدم پر سر و صدا-اهل داد و فریاد

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن
زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

تن خود را چرب کردن-برای دردسری آماده شدن-پیه چیزی را به تن مالیدن
تنگ دل کسی نشستن-بسیار نزدیک کسی نشستن-از کسی جدا نشدن
روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید
خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

تلکه بندی-چیزی سرهم بندی شده و آسیب پذیر

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی
چرند و پرند-پرت و پلا-حرف های مزخرف

تخته کردن-تعطیل کردن-بستن-از رونق و اعتبار انداختن

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

جا افتادن-سر جای خود آمدن
پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

رد پا-جای پا-اثر

جزیی فروش-کسی که که کالا را در اندازه های کوچک می فروشد
خوشگلک-با خوشگلی اندک

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

ژوری-هیئت داوران