کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 208

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن
خفه کردن-آتشی را خاموش کردن-خاموش شدن موتور-با اصرار در کاری کسی را کسل کردن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

تناسب داشتن (چیزی) به کسی
آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

جزغاله-سوخته-زغال شده

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن

درق دروق-درق درق

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

خیر باشد-پس از شنیدن خواب کسی به فال نیک به او می گویند

پرت شدن از جایی-پایین افتادن از جایی

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

پوست کنده-رک و بی پرده

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن
داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

زیر پِل کسی را زدن-کسی را راندن و دور کردن

راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی
حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت
رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن
چروک-چین و شکن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن
بد گوشت-آدم نچسب-دیر پیوند-کسی که زخمش دیر بهبود یابد

دود ِ کلفت-دود مواد مخدر

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

پِخ پِخ کردن-سر بریدن در زبان کودکان

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

 
اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

دست آموز-تربیت شده-آموخته

 

پا به راه-سر به راه-آدم اهل و درست و حسابی

آشنایی به روشنایی انداختن(پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن)
باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن
روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن
دل کسی برای چیزی لک زدن-بسیار آرزومند چیزی بودن-سخت در حسرت چیزی بودن

تخت پایی-صاف بودن کف پا

در دهان ها افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

دو زاری-سکه ی دو ریالی

دو شاخه-چوب دو شاخه ی درخت که کودکان از آن تیرکمان می سازند-رابط میان وسیله ی برقی و پریز برق
جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه
خاله قدومه-نگا. خاله سوسکه

خربان-صاحب خر-خرکچی

اهل بخیه-وارد در کار-اهل فن

ابرو انداختن(ابرو آمدن)
چوب دو سر نجس-نگا. چوب دو سر طلا

 

آهوی شیرافکن(چشم محبوب)
خوش رو-زیبا-خندان

در هچل افتادن-دچار درد سر شدن-به درد سر افتادن

آفتاب‌زردی(غروب آفتاب)

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

خال مَخال-خال خال

خدا کند-ای کاش
تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

دل کسی تاقچه نداشتن-بی نهایت رک و صریح بودن
بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان
تُف کار-بچه باز
از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

اشک تلخ(شراب، اشک عاشق)

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

پرداخت کردن-صیقل دادن-جلا دادن

دوری-ظرف غذاخوری پهن

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

خَرخَری کردن-حرکات ابلهانه از خود درآوردن-خل بازی درآوردن

 

اسب چپ با همدیگر بستن-با هم کینه و دشمنی داشتن

ادرار بزرگ(مدفوع)

حبه-پاره ی شکسته از قند یا نبات

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن

دق دلی-دق دل

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه
 

زهره کردن-بسیار ترساندن

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

خیکی-آدم چاق و فربه

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن
خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

 

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن
آبدست(ماهر، استاد)

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان
برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

 

خِرخِره-حلق-حلقوم

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن(از باران به ناودان پناه آوردن)

پشم و پیله-ریش

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

چرخیدن در روی یک پاشنه-تغییر نکردن وضعیت-گذشتن وضع به منوال سابق
خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن
از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)
رای کسی را زدن-کسی را از تصمیمی منصرف کردن
بی شوخی-جدا-بدون شوخی

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

 

زار زار-گریه ی شدید

آن سفر-آن بار-آن دفعه

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

دست به سیاه و سفید نزدن-به هیچ گونه کاری نپرداختن-ابدن کاری نکردن

چیز خور-مسموم شده

تر و فرز-چست و چابک

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی

دَدَر-بیرون-کوچه

زیپ دهن را کشیدن-حرف نزدن-دهان را بستن

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

آخرین تحویل-قیامت

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

 

حرف کشیدن از کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

دُم به دست دادن-بهانه به دست دادن-خود را گیر انداختن

انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

چین-یک بار درو-بک بار چیدن

بکوب بکوب-با شتاب-تند و تند

حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

بامبول زدن-حقه سوار کردن

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

 

راحت کردن-کشتن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

 
تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن
پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن
خرده بُرده-مشکل-اختلاف
باش !-نگاه کن-ببین

پته ی کسی را روی آب انداختن-راز کسی را فاش کردن-کسی را رسوا کردن

پای چیزی ایستادن-از چیزی دفاع کردن

رو شدن-آشکار شدن-فاش شدن
چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

راه خود را کشیدن و رفتن-بی هیچ مقاومت و اعتراضی جایی را ترک کردن

دوا درمان-مداوا-معالجه

زیر سر داشتن-آماده شدن

چنگول زدن-پنجه زدن

 

آفتاب‌رو(جایی که آفتاب بر آن بتابد)

 

 

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن
به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن
 

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند
چوب دو سر گُهی-نگا. چوب دو سر طلا

 
خیک کسی پر بودن-سیر بودن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

دامن به کمر زدن-آماده شدن-آستین بالا زدن

دو به هم زن-دو به هم انداز

چینه کشی-شغل چینه کش

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

چس فیل-ذرت بو داده-نقل پیرزن

داشتن-مشغول بودن

تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

از زیر کار در رفتن-تن زدن و نپذیرفتن کاری-کار را جدی نگرفتن

انکر منکر-بسیار زشت و بدترکیب

پریدن خواب از سر کسی-خواب نیامدن-هرچند وقت خواب باشد

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی

پشت پا-فنی از کشتی برای انداختن حریف

 

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

آواز کوچه‌باغی(آوازی که جاهل‌ها می‌ خوانند و یکی از گوشه‌های دستگاه شور است)

باد گلو زدن-آروغ زدن

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

حاشیه دار-کناره دار

خاک پاک-زادگاه

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

دوری-ظرف غذاخوری پهن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

 

ازخودراضی-متکبر-خود پسند

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

دل و قلوه-احشای گاو و گوسفند
 

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

زاغ-دارای چشمان آبی رنگ

اهل کاری بودن(وارد بودن در کاری)

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

دلال محبت-پا انداز-خانم بیار

دستشویی-توالت-مستراح
چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

بچه انداختن-بچه ی نارس بدنیا آوردن

دار و دیزی-لوازم اندک و ناچیز و ارزان خانه

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

خوردن چیزی به چیزی-جور بودن چیزی با چیزی

چهل منار-تخت جمشید

 

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)
آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

پاچین-دامن زنانه

حیوان-نوعی دشنام به کسی که کاری را از روی بی شعوری کند

احدالناس(کسی، فردی)

چار-کوتاه شده ی عدد چهار-مترادف چشم

جِر آمدن-اوقات تلخ شدن-زیر مقررات بازی زدن
به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

پا به سال گذاشتن-بزرگ شدن

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن

 

راه اندازی-راه انداختن

آمدن(آغاز به کاری کردن)

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش
چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن

 

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

 
چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

خدا برکت بده-نگا. خدا برکت

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

خاله ی خر عمه ی گاو-بسیار نفهم-از اصل و نسب نادان

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

چشم انداز-منظره

چشم و ابرو-زیبایی چهره

پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

تقلا-دست و پا زدن-کوشش زیاد
خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار
آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

پیش خور-از پیش گرفتن حقوق مقرری

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

 

رضایت نامه-نوشته ی حاکی از رضایت

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

حلال واری-نگا. خلال وار

آک‌بند(نو واستفاده‌نشده، هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده، دست اول)

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

 

از بام خواندن و از در راندن(خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن)

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن
درقی-صدای افتادن چیزی بر زمین یا کوفتن چیزی به چیزی

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)
 

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

 

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

احدالناس-کسی-فردی

پاتیل در رفته-پیر و شکسته

 

خراب شدن بر سر کسی-نزد کسی بار و بندیل گشادن و ماندن

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

 

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب
پات-بی آبرو-بی تربیت

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

بادپا-تند رو-تیز تک

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

 

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب
ته گرفتن-سوختن غذا
خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

از چاله در آمدن و به چاه افتادن(از باران به ناودان پناه بردن)

 

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

 

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

چارچار زدن-بی حیایی کردن

چانه لغی-راز داری نکردن
روز بد نبینی-امیدوارم به سرت نیاید

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد
باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله
زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی
بشقاب پرنده-سفینه ی بشقاب مانند که از کهکشان آمده است . چیز پرنده ی ناشناس

 

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل
دخترکی-دوشیزگی-بکارت

حَب-قرص

زمین خوردن-از دست دادن تعادل و به زمین افتادن-شکست خوردن در زندگی-شکست خوردن در کُشتی

چغندر پخته-لبو

دَم باز-چاپلوس-متملق

چلچل-خال خالی-ابلق

تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

 

پیش کنار-بیضه-خایه
زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

دو قلو-دو بچه ی همزاد

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

 
 

 

جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند
زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید
خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن
زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن
بغلی-چیز کوچکی که در بغل جا بگیرد-بطری کوچک

افسارسرخود(خود‌رای، افسارگسیخته)

چنار تجریش-متلک بد

 

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

اسکلت‌بندی-طرح‌ریزی-زیرسازی

جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن

دیدن چیزی از چشم کسی-از او دانستن-به حساب او گذاشتن

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

تازه عروس-دختری که تازه ازدواج کرده است

 

چشم و دل دویدن-چشم چرانی کردن-هوس رانی کردن
دندان-گاز

رو شور-سفیداب

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن(ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن)

تُف به دهن-حیرت زده

پول مول-پول
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

چار طاق-به طور کامل

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار
خاله ماستی-آدم بی اهمیت و بی ارزش

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

چوب بندی-داربست

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

تخت سینه-وسط سینه

از دندۀ چپ پا شدن-سخت عبوس و کم‌حوصله بودن

جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول
 

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن
بادپا-تند رو-تیز تک

 
خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

 

 

 

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز
دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

دلگرم-علاقه مند-مشتاق