کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت سیزدهم

ادرار بزرگ(مدفوع)

تیپ هم-جور-هماهنگ-متناسب

پا شدن-از جا برخاستن

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

 

جاده کوبی-راه صاف کردن

روضه خواندن-سخنان بی فایده گفتن-آه و ناله کردن
اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)
پشتی-بالش-حمایت

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

 

تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

چنگک شدن-چنگ شدن

خواب به خواب شدن-خواب از سر پریدن-بدخواب شدن

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

خش افتادن-خراش افتادن

چهار پادار-کسی که حیوانات باربر دارد و با آن ها کار می کند

ادا اصول-ادا اطوار

 

پاورچین-آرام و بی صدا راه رفتن

از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)

بی حوصله-ناشکیبا-شتابزده

دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن
خاله قزی-دختر خاله-خویشان و بستگان
جگری-به رنگ جگر

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

پدر زن سلام-نخستین دیدار داماد در خانه پدر زن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه
در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

پاری ها-برخی-دسته ای از مردم

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

دست کشیدن از کار-کار را تعطیل کردن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد
بیرون رفتن-به توالت رفتن
چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

آب دندان خوردن-حسرت خوردن

دوغ و دوشاب یکی بودن-فرقی میان خوب و بد نبودن

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

پوست کنده-رک و بی پرده
چرمی-از جنس چرم

درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد
آفتاب خوردن-سختی کشیدن

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن-کار را به نااهل سپردن

رفتن آن جا که عرب نی انداخت-به جای دور و بی بازگشت رفتن-به وضع ناجوری گرفتار شدن

زهر چشم-نگاه خشم آلود

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

زمینه سازی کردن-مقدمه چیدن برای انجام کاری

دُم کسی را توی بشقاب گذاشتن-به طنز کسی را محترم شمردن

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن
افتاده(فروتن، متواضع)

به حق چیزهای ندیده و نشنیده-پس از شنیدن حرفی یا دیدن چیزی تعجب آور می گویند
توی آش کسی آب سرد ریختن-عیش کسی را کور کردن-بساط کسی را به هم زدن

پُر توپ-خشمگین

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

چروک خورده-چین خورده-ناصاف شده

زکی-لفظی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

 

چشم خوردن-نظر خوردن

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

پیزی-مقعد-نیروی مقاومت و پشتکار

پف کرده-بادکرده-ورم کرده

دلگرمی-اطمینان خاطر-امیدواری
بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

اره دادن و تیشه گرفتن(جنگ و دعوا داشتن)

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد

 
آجرپاره-جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

 

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)
تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن

برخورد کردن به رگ غیرت کسی-ناگوار آمدن حرفی یا کاری-گران آمدن-احساس اهانت کردن

 

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا

خفه خون-خفقان

زیر مهمیز کشیدن-به کار سخت واداشتن و بهره برداری کردن
التفاتی(داده شده، مرحمتی، اعطا شده)
چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

دهن کسی را آب انداختن-کسی را به طمع انداختن-میل شدید در کسی ایجاد کردن

چیلک دان-چینه دان

آلامد-باب روز-به‌رسم معمول

روغن ریختن و عسل جمع کردن-نهایت پاکیزگی و نظافت

آهوی مانده گرفتن(بی‌انصافی کردن، عاجزکشی کردن)

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

بابا بزرگ-پدر بزرگ

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

بی پایه-دروغ-پوچ

جیز رفتن-کش رفتن-دزدیدن چیزهای کم ارزش
حیوونکی-نگا حیوانکی

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

دو دلی-تردید-بی تصمیمی

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

چرچر کردن-از ثروت بادآورده ای روزگار گذراندن

 

آبِ آب(آبکی، بی‌مایه، بیرنگ)

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

بریدن-از نفس افتادن-درمانده شدن-از حرکت باز ماندن

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

تَق-صدای برخورد دو چیز به یکدیگر

حشری-شهوت ران-پر شهوت
جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

دماغ چاقی-احوال پرسی

 

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

چاله میدان-نگا. چاله خرکشی

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

در دار-دارای سرپوش
 

رج کردن-رج بستن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

چرس رفتن-حشیش کشیدن

از لجِ-از سر لجاجت-از روی خشم

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

 

 
ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

تب و تاب-سوز و گداز

روی پا بند نبودن-آرام و قرار نداشتن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

آتش‌بیار معرکه-فتنه‌انگیز میان دو دشمن

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

 

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
 

درآمد-عایدی

خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد
 

پیچ خوردن-در خلاف جهت-حرکت کردن-پیچانده شدن استخوان
خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم
پابوسی-زیارت

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

 

 

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

دومندش-دوم از آن

 

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها
پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

خر کریم را نعل کردن-رشوه دادن-راضی کردن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

آفتابِ پس دیوار(شامگاه)

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه

بازو دادن-یاری دادن

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن
در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خانه تکانی-پاکیزه کردن خانه و وسایل خانه به صورنی اساسی در آغاز هر سال

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند
 

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

 
زیر پای کسی را درآوردن-زیر پا کشی کردن

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

آب نخوردن چشم-امید نداشتن

چین چین-پر از چین

پیچ و خم خوردن-پیچ و تاب خوردن

پیاز خرد نکردن به ریش کسی-از کسی ترسی نداشتن-به کسی اعتنایی نداشتن

دُوال پا-آدم سمج

 

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

آش نذری(آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند)

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

 

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

دلسرد کردن-ناامید کردن

زار-کوتاه شده ی هزار برای ریال

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

توگوشی حرف زدن-نجوا کردن-تنگ گوش کسی حرف زدن

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

استخوان ترکاندن(رشد ناگهانی اندام پس از رسیدن به سن بلوغ)

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

برهوت-غیر مسکونی-خشک و بی انتها

دلسرد کردن-ناامید کردن

 

پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع
از دست دادن-گم کردن

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن
چل و چو انداختن-منتشر کردن شایعه

 

دلسرد-ناامید-مایوس

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی
زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

انگشت‌شمار-کم-معدود

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

رگ به رگ شدن-ضرب خوردن و پیچیدن مفصل

پاشویه کردن-شستن پای بیمار با آب گرم نمکدار برای پایین آورد تب

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

چوب را از پهنا پرتاب کردن-ناشیانه عمل کردن

 

از بن دندان-از ته دل-با میل و رغبت

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

اوا خواهر-مرد زن‌نما-مردی که علائق زنانه دارد

بازار شام-جای شلوغ و در هم و بر هم

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)
دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

اروای ننه‌ات(ارواح بابات)

احتیاطی(نجس، ناپاک)

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

درد گرفتن دل از اسهال

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است
از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

از تو چه پنهان(راستش را بخواهی)

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

درز و دوز-شکافتن و دوختن-راست و ریس کردن کار

خانه یکی-صمیمی و یکدل
خر پاپو-وسیله ای دارای چرخ برای آموزش راه رفتن به کودکان نوپا

چشه ؟-او را چه شده ؟

 

جزغاله-سوخته-زغال شده

پشت اندر پشت-نسل اندر نسل
بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

پل خر بگیری-محل آزمایش-جایی که گریز از آن ممکن نباشد

جرنگی-نقد-یکجا-یک کاسه
آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن
خط افتادن-خراش افتادن
استخوان در گلو داشتن(رنج و سختی کشیدن)

 

 

دک کردن-از سر وا کردن

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

 

خط-راه-مسیر-مشی و مرام-مسلک-کنایه از نامه

دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

 

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

از ته دل(از سر صدق و صفا)

 

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

جا افتادن-سر جای خود آمدن

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ
الانه(همین حالا، هم اکنون)

آبجی خاک‌انداز-زن فضول و خبرچین

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

روی کسی به زمین افتادن-شرمسار شدن به علت رد شدن تقاضا

چه صیغه ای است ؟-چه معنی داد ؟

دو لبه-دارای لب کلفت

خبرچینی کردن-سخن چینی کردن-خبر از جایی به جایی بردن-جاسوسی کردن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

حسرت-آرزوی سخت-خواهش بزرگ

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن
چاسان فاسان-آرایش-بزک

از راه به‌در بردن-فریب دادن-اغوا کردن

در رفتن با کسی-رفع اختلاف کردن با کسی-آشتی کردن

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

رایانه-کامپیوتر
تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

آلت دست کسی شدن(مورد سوء استفاده قرار گرفتن)

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن
پر و بال-امکان-فرصت
 

خِر کسی را گرفتن-نگا. خر کسی را چسبیدن

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

 

دوربین انداختن-دید زدن-چشم چرانی کردن

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

از سر وا کردن-کاری را سرسری انجام دادن

ادب شدن(فهمیدن، با تنبیه عاقل شدن، تجربه آموختن، آدم شدن)

دهنی شدن-آب دهان خوردن به غذا یا چیزی

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

پیسی سر کسی در آوردن-با کسی نهایت بدرفتاری را کردن

زبان مرغی-زبانی ساختگی مانند زبان زرگری

چروک-چین و شکن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن
بیا بیا- برو برو
جور-هم طراز-اخت-هم زبان

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

حق-باج سبیل-رشوه
آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

پل زدن-در کار کسی مانع ایجاد کردن-رابطه ی دو کس را به هم زدن-روز میان دو تعطیل را تعطیل کردن

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

دل کسی گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

 
خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن

از خشت افتادن-بدنیا آمدن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

پس افتاده-بچه ی کسی

(به زبان کودکان) زخم شدن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

چروک خوردن-نگا. چروک افتادن
توپ بستن به مال-حیف و میل کردن مال-ولخرجی کردن

زیر دل زدن-تهوع آوردن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

ردیف کردن-جور کردن-آماده کردن

حرف پوچ-سخن بی معنی
پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

بتمرگیدن-نشستن به فرمان تحقیرآمیز

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف
 

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن
آب و خاک-میهن-دیار

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند