کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 398

از بن ناخن-ذخیره-بندگی-اطاعت

اطفال باغ-گل‌های تازه

از حال رفتن-بی‌حال شدن-غش کردن

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

 

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

چنگول زدن-پنجه زدن

زیر دستی-بشقابی که برای گذاشتن شیرینی و آجیل و مانند آن ها به کار می رود-پیشدستی

 

از کسی کشیدن(از کسی رنج کشیدن)

جناغ-استخوان جلو سینه ی مرغ

 

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی
رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

دیر فهم-کند ذهن-کودن

حرف شنو-سر به را-مطیع

از روی شکم‌سیری(از سر بی‌مسئولیتی، بدون تعمق)

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

 

جان در یک قالب-نهایت دوستی و صمیمیت

چشم غره رفتن-نگاه خشم آلود کردن
درد و بلای کسی به جان خوردن-تعبیری تحقیرآمیز برای مقایسه ی دو نفر با یکدیگر که این یکی صفات آن دیگری را نداشته باشد
 

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

الانه-همین حالا-هم اکنون

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

چانه لغ-نگا. چانه شل

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

 

بالینی-کلینیکی

دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

 

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

خرده خر-کسی که آذوقه ی خانه را روز به روز می خرد نه یکجا

تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن

 

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده

به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن
 

حساب بالا آوردن-بدهکار شدن

دَم دادن-دل دادن-جرات دادن-گستاخ کردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

باب شدن-معمول و رایج شدن

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

تک و توک-به ندرت-کمی

آزار داشتن-انجام کاری به قصد اذیت دیگری-کرم داشتن

 
چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

آلونک‌نشین-ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند

 

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

چیز دار-ثروتمند
آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار
درشت-حرف زشت-دشنام
درشت-حرف زشت-دشنام

دَرَنگ-صدای شکستن چیزی یا زدن سیلی
خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

 

تنگ-بسیار نزدیک-چسبیده

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

 

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)

آب-عزت و رونق-طراوت و تازگی-روح-شراب خالص

راست راستی-حقیقتن-واقعن

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

چشم و گوش بسته-بی تجربه و بی اطلاع

راسته-گوشت دو طرف ستون فقرات حیوان

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

دود و دم داشتن-بساط چای و قلیان یا تریاک گستردن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

 

 

خیر ببینی-دعایی است در حق کسی که کمکی کرده باشد

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

دو لَتی-در دو لنگه ای

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)

از دست کسی کشیدن-از کسی در زحمت و رنج بودن

باد گلو زدن-آروغ زدن

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

 

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها

تو خط چیزی بودن-در کاری وارد بودن-در کاری تحقیق کردن
دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

چاقوکشی-عربده کشی و حمله با چاقو

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

آتشی(تندخو، زودخشم)

خرج اتینا کردن-پولی به مصارف بی هوده رساندن

خاله خرسه-دوست نادان

 

چای صاف کن-وسیله ای نوردار برای صاف کردن چای به هنگام ریختن به استکان یا فنجان
پس بودن-عقب افتادن از دیگران

دول-آلت مردی به زبان کودکان

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

آیه آمدن-سوگند یاد کردن-به قرآن سوگند خوردن

ازرق-چشم زاغ

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

بد نما-بد منظر-بد نمود-زشت

دبنگ-احمق-کودن

خم به ابرو نیاوردن-رنجی را تحمل کردن

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

چلک بازی-بازی الک دولک
دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن
تو سر کسی زدن بر کسب-منت گذاشتن-به رخ کسی کشیدن
آب دادن بند(خود را لو دادن، فرصت را از دست دادن)

چرس رفتن-حشیش کشیدن
درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

 

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

آینه‌ی زانو(برآمدگی زانو)

آیَم سایَم-گاه‌کاهی

داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

رخصت خواستن-اجازه خواستن

جا افتادن-سر جای خود آمدن

انگشت‌شمار-کم-معدود

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن

 

آرواره‌ی کسی لق بودن(سرنگهدار نبودن، پرچانه بودن)

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

 

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

دلخوری-گله-شکایت-اوقات تلخی

چراغ باران-چراغانی

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است
دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن
جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

بابا ننه دار-خانواده دار-اصیل-صاحب نام و نشان

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده
بالای چیزی پول دادن-برای چیزی پول خرج کردن
آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)
به امان خدا رها کردن-اصلا به فکر نبودن-فراموش کردن

در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد
آدم بی‌خود-بی‌شخصیت و بی‌معنی

 

چراغان-جشن و سرور پر چراغ

 

پیش تختی-پله مانندی برای رفتن به روی تخت مرتفع
راست و ریس-موانع و معایب

دست کسی را خواندن-از نقشه ی کسی با خبر شدن

دو زار-دو هزار-دو قران-دو ریال

آتشِ بسته-طلا

 

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

تنگ کلاغ پر-نزدیکی های صبح

ری کردن-زیاد شدن و برکت کردن برنج و آرد و مانند آن ها پس از ریختن آب بر آن ها
آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)
خرده حساب با کسی داشتن-با کسی دشمنی قبلی داشتن

خِس خِس-صدای تنفس کسی که نفس تنگی دارد

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

بالا آوردن-استفراغ کردن

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن(حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن)

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

 

پیله-مو

حمامی-گرمابه دار

چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر

دزدیده-دزدکی

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

دلگشاد-بیرون آمده از غم و اندوه

بی همه کس-بی پدر و مادر

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن
دَرَ ک رفتن-برای مردن کسی می گویند که از او تنفر دارند
به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

راسته کردن-حساب گِرد کردن اعداد

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

چیز سرش بشو-آدم چیز فهم
چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

بزن-شجاع-دلاور-اهل دعوا و مرافعه

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن
دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

زیر سر کسی بلند بودن-فریفته شدن به وعده های به تر-کسی که روزگار ناداری خود را فراموش کرده است

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

جِر انداختن کسی را-اوقات کسی را تلخ کردن-خشمگین کردن کسی

چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن
اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)
چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

آب آتش مزاج(می سرخ)

 

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

دلخور کردن-مایه ی گله مندی و نارضایتی کسی را فراهم کردن

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

خریت-نادانی-حماقت

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

 

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است
چِککی-فوری-به سرعت

زیر سایه ی کسی بودن-در پناه کسی بودن-از پشتیبانی کسی برخوردار بودن

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

اهل نشست-تارک دنیا-گوشه‌نشین
از جیب رفتن-سود یا لذتی را از کف دادن
خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

روی سگ کسی بالا آمدن-تندخویی کردن-ناسازگاری کردن
پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

پا جای پای کسی گذاشتن-از کسی تقلید و پی روی کردن
اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)
 

دیر کرد-تاخیر-تعویق

دَنگ-حیران و آشفته-سرگشته و شیدا

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

چانه لغ-نگا. چانه شل

 

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

 

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن
دو پول-مبلغ بسیار ناچیز و اندک

 

ارزیاب-کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

پرت شدن از جایی-پایین افتادن از جایی

 

خیابان گردی-بی کاری-ولگردی

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

رقاصی-کارهای بی هوده و سبک

استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

چاخان پاخان-دروغ

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

از کرگی دم نداشتن خر(نهایت پشیمانی و انصراف از ادامه‌ی کاری)

چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

تنگ هم-چسبیده به هم

چشم سفید-گستاخ-حرف نشنو-پر رو

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

دق مرگ-دق کش

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن
خودرنگ-دارای رنگ طبیعی

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

به راه انداختن-راه انداختن-به کار انداختن

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

زُل زدن-خیره نگاه کردن

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

 

رخصت خواستن-اجازه خواستن

 

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

 

چروکیدن-چین دار شدن

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

چسی مالیات داره-به کسی می گویند که قمپز در می کند

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

دور تا دور-گرداگرد-اطراف
خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

دُم کله پز را گرفتن-رفتن کسی بی سر و پا و آمدن کسی بی سر و پاتر به جای او
در خط چیزی بودن-در فکر و نقشه ی کاری بودن
ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

اگر و مگر کردن(شرط و بهانه آوردن)

بادپا-تند رو-تیز تک

دیوار به دیوار-بی فاصله-به هم چسبیده
حجله خانه-اتاق شب زفاف

زور چپان کردن-به زور در جایی فرو بردن

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان
پُرتابل-قابل حمل

 

زبان چرب و نرم داشتن-گفتار خوشایند و فریبنده داشتن

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

دانش سرای عالی-آموزشگاه تربیت استاد

رفتگار-رفتنی-مردنی

آجرپاره(جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره)

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

چروک-چین و شکن

زحمت را کم کردن-رفع مزاحمت کردن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

آب و تاب(تکلف، لفت و لعاب، تفصیل)

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن