طراحی ساختار سازمانی مناسب در جهت کاهش فساد اداری در سازمانهای اداری- قسمت ۱۶
برخی مطالعات با اتخاذ نگرشی جامع به مقوله فساد، آنها را به دسته زیر طبقه‌بندی می‌کنند:
- فساد سیاسی
- فساد بوروکراتیک
- فساد انتخاباتی
فساد سیاسی در بالاترین سطح اقتدار سیاسی انجام می‌شود. این فساد هنگامی رخ می‌دهد سیاستمداران و تصمیم‌گیران سیاسی که برای تنظیم، ایجاد و اجرای قوانین از طرف مردم مکلف هستند خودشان فاسدند.
فساد بوروکراتیک در تقسیمات و ادارات دولتی یا در اجرای سیاستها رخ می‌دهد و فسادی است که شهروندان روزانه در اماکنی مانند بیمارستان‌ها ، مدارس، ادارات دولتی صدور پروانه،پلیس، دفاتر مالیاتی و غیره با آن مواجه‌اند.
فساد انتخاباتی شامل خرید رای با پول، قول‌دادن منصب یا مساعدت‌های خاص، اجبار، ارعاب و مخدوش‌کردن آزادی انتخابات می‌باشد. پرداخت‌های مبدل به شکل هدایا، عوارض قانونی، دستمزد، مساعدت به نزدیکان، نفوذ اقبالی و یا هر رابطه که با پرداخت پول یا بدون آن، منافع عمومی را فداکند نیز، به‌عنوان فساد در نظر گرفته می‌شود. (ربیعی، ۱۳۸۳،۳۴)
رویکردهای طبقه‌بندی فساد:
- فساد فردی در مقابل فساد سازمان‌یافته: تبعات اقتصادی فساد فردی به‌دلیل هرج و مرج بیشتر از فساد سازمان یافته بیشتر است.
- فساد اداری در مقابل فساد سیاسی: فساد اداری در اصل به‌معنای شکستن قوانین و مقررات جاری است در حالی‌که فساد سیاسی را گرایش صاحب قدرتان سیاسی به وضع قوانین تبعیض به نفع سیاستمداران قدرتمند و طبقات مورد لطف دولت نامیده‌اند. به عبارت دیگر فساد اداری به‌طور عمده در مرحله پس از وضع قانون و فساد سیاسی در مرحله قبل یا درحین وضع قانون جایگاه پیدا می‌کند.
- فساد در درون دولت در روابط دولت با شهروندان: فساد اداری در درون دولت شامل استفاده شخصی از وسایل و اموال دولتی، کم‌کاری، گزارش ماموریت کاذب،صرف وقت در اداره برای انجام کارهای غیراز وظیفه اصلی، دزدی مواد اولیه و مواد مصرفی متعلق به دولت توسط کارمندان و کارکنان، استفاده از امکانات اداری برای پیشبرد اهداف سیاسی توسط کارمندان عالی‌رتبه و سیاستمداران،فساد قانونی برای انتفاع سیاستمداران و کارمندان دولت، فساد در توزیع حقوق و مزایا و فرصتهای شغلی بین کارمندان و اختلاس و سوءاستفاده مالی است. (صفری،نائبی، ۱۳۸۰، ۱۴۷)
در طبقه‌بندی دیگری،خانم Amnuldsen فساد را به ۵ دسته طبقه‌بندی می‌کند:
- رشوه: پورسانت و زیزمیزی
- اختلاس: ورای قانون با روش‌های غیرقابل کنترل و غیرقابل مجازات عمومی است که از مهم‌ترین شیوه‌های کسب ثروت است.
- کلک‌های اقتصادی: با چشم‌پوشی وزا و مسئولان از روش‌های غیرقابل قبول و نامشهودشان که در گونه‌هایی نظیر چاپ اسکناس برای پرداخت حقوق، پولشویی ( وارد چرخه اقتصادی عادی کردن پول به‌دست آمده از راه نامشروع)، تجارت مواد مخدر صورت می‌پذیرد.
- باجگیری : از پایین وقتی نیروی غیردولتی اعمال فشار به حکومت برای فرار از مالیات زیاد، محدودیت امتیازات، کنترل و بازرسی بی‌رحمانه پلیس، انتظار تامین مادی تبلیغات ریاست جمهوری، باجگیری پلیس و ارتش در جاده تحقق یافته است.
- امتیاز دادن ( Favourism) به دوستان، اقوام،افراد خاص به‌طور نمونه: ارزان خریدن زمین‌های بایر و دولتی برای بهره‌برداری کارهای مختلف دولتی، امتیاز به ایل دادن که علل آن نبود توانایی کاربرد اقتصاد فعال تولیدی،نبود بهره‌گیری از امکان رشد و واحدهای خرد اقتصادی است. ( اصلانیان، ۱۳۸۹، ۱۴)
آناتومی فساد:
فساد تا جایی که به سازمان و فرآیندهای سازمانی مربوط می‌شود،به اجزای ذیل تقسیم‌بندی می‌گردد:
- فساد سیاسی: بنا به تعریف کلی فساد سیاسی عبارت‌است از سوء استفاده از قدرت سیاسی در جهت اهداف شخصی و نامشروع( آقابخشی،۱۳۶۶،۱۹۹) اصولا فساد سیاسی و قدرت همزاد یکدیگرند، یعنی تا زمانی که قدرت وجود نداشته باشد فساد سیاسی هم به‌وجود نخواهد آمد.( فرهادی نژاد، ۱۳۷۹ ، ۲۸۶)
- فساد قانونی: منظور از فساد قانونی، وضع قوانین تبعیض‌امیز به نفع سیاستمداران قدرتمند و طبقات مورد لطف حکومت است. این نوع رفتار که در اصطلاح به آن فساد قانونی اطلاق می‌گردد این باور عمومی را که فساد فقط شامل اعمالی می‌شود که مغایر با قانون باشد را رد می‌کند. برای مثال: قوانینی که بدون هیچگونه توجیه اقتصادی و یا اجتماعی انحصار خرید،فروش یا تولید یک محصول را به یک فرد یا گروه از افرا
برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت zusa.ir مراجعه نمایید. د اختصاص می‌دهند نمونه‌هایی از این نوع فساد است. ( حبیبی، ۱۳۷۵ ، ۱۴)
- فساد اداری: از آنجائیکه بحث این تحقیق در مورد فساد اداری می‌باشد در ادامه به بحث و بررسی درمورد فساد اداری خواهیم پرداخت:
۳-۲-۲- فساد اداری
تعاریف فساد اداری: