استراتژی معکوس: راهبرد معاملاتی دیگری که در بازارهای مالی بسیار مورد توجه قرار گرفته است، راهبرد معکوس است. براساس این استراتژی توصیه می‌شود که سهامی خریداری شود که بازار نسبت به آن بدبین است و سهامی فروخته شود که بازار نسبت به آن خوشبین است. دلیل پیدایش این قاعده این است که سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری نسبت به خرید اوراق بهادار ضعف دارند. آنها تمایل دارند ارزش بیشتری به اطلاعات جدید داده و قیمت اوراق بهادار را جدای از متغیرهای اساسی آن تعیین کنند. لذا سرمایه‌گذاران برای اطلاعاتی که در مورد سهام موفق وجود دارد ارزش بیشتری قائل بوده و قیمت سهام را بالاتر از قیمت واقعی آن تعیین می‌کنند. همچنین آنها نسبت به اطلاعات مربوط به سهام ناموفق، ارزش کمتری قائل گردیده و آن‌را زیر قیمت واقعی ارزش‌گذاری می‌کنند. طرفداران مالی رفتار اعتقاد دارند سرمایه‌گذاران بر مبنای یک روش متعصبانه، اطلاعات جدید را تفسیر می‌کنند. آنها بیش از اندازه خوشبین یا بیش از اندازه بدبین بوده و متعادل به نظر نمی‌رسند. این اثر به پدیده واکنش بیش از اندازه سرمایه‌گذاران ربط داده می‌شود. (اسلامی و همکاران، 1389). این راهبرد برمبنای حرکات کوتاه‌مدت قیمت سهام است. هنگامی‌که یک سرمایه‌گذار درصدد برمی‌آید سهام خود را بفروشد احتمالاً باعث می‌شود قیمت سهم به کمتر از ارزش بازار خود برسد. در چنین حالتی انتظار می‌رود که پس از اندک زمانی قیمت سهم یک بار دیگر به ارزش بازار خود برسد.

اثر تعطیلات: وجود بازده غیرعادی در روز قبل یا بعد از تعطیلات، تحت عنوان اثر تعطیلات شناخته شده است. این اثر به بررسی توزیع بازدهی سهام قبل و بعد از تعطیلات بورس می‌پردازد. اثر تعطیلات باعث می‌شود بازدهی در روزهای قبل و بعد از تعطیلات متفاوت باشد. وجود بازده اضافی در روز مجاور تعطیلات در بازار سهام، یکی از بی‌قاعدگی‌های تقویمی بازار است که توضیح واضحی برای آن وجود ندارد. با این‌حال، وجود این پدیده در بازارهای سهام، در بسیاری از مطالعات گزارش شده است. مطالعات زیادی در کشورهای مختلف انجام شده که در آن شواهدی دال بر وجود بازده‌های غیرعادی بالا در روزهای قبل از تعطیلات رسمی یاد می‌شود. مطالعات زیادی بازده غیرعادی روز قبل از تعطیلی را نه تنها برای تعطیلات سال نو و کریسمس، بلکه برای سایر تعطیلات نیز یافتند. اثرات تعطیلی یکی از مهمترین بی‌قاعدگی‌های تقویمی شناسایی شده در بازارهای مالی هستند. تعطیلات بازارهای مالی معمولاً در روزهای ملی، اولین روزهای سال نو، تعطیلات مذهبی و غیره هستند. تانجیتپروم (Tangjitprom, 2010) بازده بالا در روز قبل از تعطیلات را به تغییرپذیری بالای بازار، در روز قبل از تعطیلات نسبت می‌دهد.

2-6-3 برخی دلایل مطرح شده برای اثر تعطیلات

گرچه توضیح کاملی برای این پدیده وجود ندارد اما مطالعات زیادی اظهار داشتند که اثر تعطیلات در بازار سهام تمام دنیا وجود دارد. در مطالعات انجام شده با تمرکز بر سه توضیح زیر، دلیل وجود این اثر بررسی می‌شود: (Tangjitprom, 2010)

اولین توضیح، وجود رابطه مابین این اثر و دیگر اثرات تقویمی است. لاکونیشوک و اسمیت (1998)، آریل (1990) و لیانو و همکاران (1992)، از اولین کسانی بودند که تلاش کردند اثر تعطیلی را بوسیله ربط دادن به سایر اثرات تقویمی، مانند اثر روزهای مختلف هفته، اثر ماه‌های خاص سال و اثر آخر سال توضیح دهند. نتایج نشان دادند که بازده بالایی که در روز‌های قبل از تعطیلات مشاهده می‌شود به سایر بی‌قاعدگی‌های تقویمی ربطی ندارد.

دومین توضیح بر مبنای وجود ارتباط مابین اثر روز قبل از تعطیلی و اثر شرکت‌های کوچک است. پتنجیل[1] (1989) اثر اندازه را در روزهای قبل از تعطیلات ژانویه و سایر تعطیلات مشاهده کرد. رول (1983) نشان داد که بازده نسبتاً بالایی برای شرکت‌های کوچک، در روز معاملاتی قبل از سال نو وجود دارد. اما در تحقیق دیگری آریل (1990) و کیم و پارک (1994) مشاهده کردند که با کنترل کردن اثر روزهای هفته، اثر اندازه تأثير قابل توجهی در اثر روز قبل از تعطیلات ندارد. لاکونیشوک و اسمیت (1984) یافتند که قیمت سهام در آخرین روز معاملاتی قبل از کریسمس، برای همه شرکت‌ها، چه بزرگ، چه کوچک، رو به افزایش می‌گذارد.

سومین توضیح برای اثر تعطیلی، بر مبنای مجموعه‌ای متفاوت و منظم از الگوهای معاملاتی است. کیم (1989) عنوان کرد که بازده قبل از تعطیلی می‌تواند به علت حرکت از قیمت مناقصه‌ای به قیمت مطلوب اتفاق بیفتد. آریل خاطرنشان کرد که شدت اثر قبل از تعطیلی منسوب به فروشندگانی است که تمایل دارند در کوتاه‌مدت به نتیجه برسند. به عبارتی، برخی از مشتریان در روزهای قبل از تعطیلات به شدت فعالند (و یا از فروش اجتناب می‌کنند).

عده‌ای از محققین نیز عنوان نموده‌اند که مبادله‌کنندگان سهام تحمل نااطمینانی‌های دارایی‌های سهام خود را در تعطیلات ندارند، از اینرو ترجیح می‌دهند آنرا به حساب‌های دیگر تبدیل کنند. بيشتر اين مطالعات در بازارهاي سهام آمريكا انجام شده و اكثر آنها وجود چنين اثري؛ يعني بازده‌هاي غيرعادي طي چند روز قبل از تعطيلات رسمي را تأييد كرده‌اند.

بعضی از مقالات که در حوزه مالی رفتاری نگاشته شده، اثر تعطیلی را با نوعی رضایتمندی که به سرمایه‌گذار روح می‌بخشد و آنها را به سمت خرید سهام در روزهای قبل از تعطیلات سوق می‌دهد، توضیح می‌دهد. (به عنوان مثال می‌توانید به مقاله بروکمن و میکالیوک[2] (1998) و ویرجین و مک‌جینس[3] (1999) مراجعه کنید.) برخی مطالعات نیز تفاوت معناداری بین اثر تعطیلی در شرکت‌های کوچک و بزرگ مشاهده کردند. (به عنوان مثال می‌توانید به مقاله کیم و پارک (1994) و ویرجین و مک‌جینس (1999) مراجعه کنید.)

تانجیتپروم (Tangjitprom, 2010) در مقاله خود عنوان می‌دارد که این بازده بالا در روز قبل از تعطیلات در واقع غیرعادی نیست بلکه پاداشی است که سرمایه‌گذار از تحمل تغییرپذیری بالای بازار که در روز قبل از تعطیلات وجود دارد، نصیبش می‌شود.

[1]. Pettengill

[2]. Brockman and Michalyuk

[3]. Vergin and McGinnis